Waarom beleggers moeten letten op Japan in handelsoorlog

ANALYSE – Dankzij een enorme goederenstroom richting de westerse wereld bloeit de economie van een Aziatisch land op, terwijl de Verenigde Staten op protectionistische maatregelen zinnen om de eigen industrie te beschermen. Op het eerste gezicht lijkt dit een beschrijving van het huidige spanningsveld tussen China en het Amerika van Donald Trump. Veertig jaar geleden zat Japan echter in bijna dezelfde situatie als China nu.

De yen had tussen 1980 en 1985 ongeveer 50 procent in waarde verloren in vergelijking met de dollar en andere westerse valuta, zoals het pond en de Duitse mark als voorloper van de euro. Hierdoor werden Japanse producten steeds goedkoper in andere landen. Dankzij een snelgroeiende exportindustrie maakte het land een periode van sterke economische expansie door.

Confrontatie tussen de VS en Japan in de jaren 1980

Aan het begin van de jaren ’80 maakten de Verenigde Staten in economisch opzicht juist een heel nare tijd door. Om de torenhoge inflatie onder controle te krijgen, had toenmalig Fed-voorzitter Paul Volcker de beleidsrente opgeschroefd tot bijna 20 procent. Dat lukte uiteindelijk, maar de hoge rente maakte het onaantrekkelijk voor bedrijven en consumenten om geld te lenen voor investeringen en grote aankopen.

Het Fed-beleid zette dus een flinke rem op de economische groei. Om de eigen industrie een betere kans te geven op het internationale speelveld, dreigden de Verenigde Staten een pakket protectionistische maatregelen in te voeren. Hierdoor werd Japan in zekere zin gedwongen om plaats te nemen aan de onderhandelingstafel. Als onderdeel van het Plaza Akkoord van 1985 is de yen in volgende jaren flink gestegen.

Economische stagnatie Japan

Omdat de rugwind op valutamarkten zo omsloeg in een tegenwind, kreeg de Japanse exportsector het lastig. Het tijdperk van snelle groei in het land maakte plaats voor een langdurige periode van economische stagnatie. Met het oog op de zeer lage groei en het ontbreken van inflatie, heeft de centrale bank de rente jarenlang onder het nulpunt gehouden. Inmiddels ziet het er in economisch opzicht beduidend beter uit voor Japan.

De Bank of Japan schroefde vorige week weliswaar het verwachte groeitempo voor 2025 terug van 1,1 naar 0,5 procent. Maar dat is een redelijk tempo voor een land waar de beroepsbevolking al 14 jaar krimpt in een tijd waarin de economische onzekerheid bovendien toeneemt. Na drie renteverhogingen in iets meer dan een jaar, maakte de Bank of Japan wel even pas op de plaats met de beleidsrente.

Oppassen voor stijging van de yen

Het ziet ernaar uit dat de inflatie in Japan voorlopig in lijn ligt met de officiële doelstelling. Hierdoor ligt er ruimte voor een nieuwe renteverhoging later dit jaar. Zo wordt het renteverschil met de Verenigde Staten – waar de beleidsrente juist daalt – steeds kleiner. Die verklaart voor en groot deel waarom de yen sinds de jaarwisseling met meer dan 10 procent is gestegen ten opzichte van de dollar.

Ook speelt mee dat de yen steeds meer een alternatief vormt voor de dollar. Na een koersdaling van 25 procent binnen vijf jaar ligt er nog best wat ruimte voor een verder herstel van de yen. Toch is de kans groot dat Japan op de rem trapt als die koersstijging te hard gaat. In dat geval zullen handelaren hun beleggingen in met name Amerikaanse technologieaandelen verkopen, om de tegen lage rentes afgesloten Japanse leningen terug te betalen. Op een dergelijk schokmoment zit in het huidige, onrustige economische klimaat niemand te wachten.

Joost Derks is valutaspecialist bij iBanFirst. Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld